Dzisiaj - kilka zdań na temat kandydatów na radnych i nieco więcej o tym, jakie są limity wydatków na kampanię wyborczą.
Rejestr wpłat komitetu pusty, a banerów mnóstwo. Możliwe? Oczywiście - pokazujemy ile osób trzeba w Gminie Dobra do sfinansowania całej kampanii jednego komitetu, bez ujawniania ich obecnie w rejestrze wpłat...
Parę słów także o finansowaniu komitetów wyborczych i o karach za niezgodne z prawem działania w kampanii.
Liczbę radnych wybieranych do rad powiatów i gmin ustala wojewoda, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców dla danej jednostki samorządu terytorialnego. Dla Rady Gminy Dobra określono 21 mandatów.
Można być radnym tylko jednej jednostki (rady gminy/powiatu lub sejmiku województwa), a kandydatów mogą zgłaszać tylko komitety wyborcze.
Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym tylko jedną listę kandydatów. [art. 425 § 1 Kodeksu Wyborczego - KW]
W gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców lista może zawierać tylko 1 nazwisko. W większych gminach lista komitetu wyborczego musi zawierać co najmniej 5 nazwisk kandydatów i nie więcej niż liczba mandatów w danym okręgu powiększona o 2.
Agitacja wyborcza
Poza komitetem wyborczym agitację wyborczą może prowadzić każdy wyborca. Warunkiem jest, aby osoba prowadząca agitację wyborczą prowadziła działania stanowiące "dozwolone świadczenia nieodpłatne na rzecz komitetu".
Do takich dozwolonych świadczeń nieodpłatnych należą m.in.: rozpowszechnianie plakatów i ulotek wyborczych, pomoc w pracach biurowych, nieodpłatne udostępnianie miejsca do prezentowania materiałów wyborczych (tylko przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej w zakresie reklamy).
Limity kwotowe na kampanię wyborczą
Ustalane są na bazie "kwoty przypadającej na jeden mandat radnego" [art. 378 § 3 KW]. W przypadku Gminy Dobra (gminy do 40 tys. mieszkańców) kwota ta wynosi 1344,16zł. [Rozporządzenie Ministra Finansów z 11 stycznia 2023 r.]
Limit wydatków na kampanię to iloczyn tej kwoty i liczby mandatów przypadających na okręg/okręgi, w których komitet wyborczy zarejestrował kandydatów.
Tak więc dla Rady Gminy Dobra - w przypadku okręgu:
- nr 1 (8 mandatów) - limit wynosi nieco poniżej 10,8 tys. zł.
- nr 2 (6 mandatów) - limit wynosi nieco poniżej 8,1 tys. zł.
- nr 3 (7 mandatów) - limit wynosi nieco powyżej 9,4 tys. zł.
Zatem komitet wyborczy, który zarejestrował kandydatów we wszystkich okręgach wyborczych ma do dyspozycji nieco ponad 28,2 tys. zł na kampanię wyborczą.
Jeśli dodatkowo komitet zarejestrował kandydata na wójta, to limit wydatków na kampanię stanowi sumę limitu na kampanię wójta (nieco ponad 15,5 tys. zł) i limitu na kampanię radnych.
Czyli komitety wyborcze w naszej gminie, które zarejestrowały kandydata na wójta i kandydatów na radnych we wszystkich 3-ch okręgach mają do wydania łącznie maksymalnie prawie 43,8 tys. zł na kampanię wyborczą.
Nieco o finansach komitetów
Komitet wyborczy może mieć środki finansowe wyłącznie z wpłat obywateli polskich mieszkających stale w Polsce oraz z kredytów bankowych zaciąganych wyłącznie na cele wyborcze. Komitet wyborczy ma obowiązek prowadzenia, publikowania i aktualizowania w ciągu 7 dni rejestrów: kredytów i wpłat.
Mnóstwo banerów, a rejestr wpłat pusty?
To możliwa sytuacja. W rejestrze wpłat komitety są zobowiązane umieszczać tylko te wpłaty, które przekraczają łącznie od jednej osoby kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tak więc jeśli nawet wiele osób wpłaca na dany komitet, ale kwoty (w sumie od jednej osoby) poniżej 4242 zł - nie muszą być wykazywane teraz w rejestrze.
Co to oznacza? Dokładnie to, że wystarczy 11 osób, które wpłacając po 3980 zł sfinansują całą kampanię wyborczą danego komitetu w Gminie Dobra, wraz z kampanią kandydata na wójta - a żadna z nich nie będzie wykazana w rejestrze wpłat.
W naszej gminie - liczącej niemal 26 tys. mieszkańców, podobno bogatej gminie - znalezienie takich 11 osób chyba nie stanowi problemu...
Czy teraz możemy coś z taką sytuacją zrobić? Praktycznie - niewiele, jeśli nie nic. Ale komitety wyborcze mają obowiązek w ciągu 3 miesięcy od dnia wyborów złożyć do organu wyborczego sprawozdanie finansowe i realnie dopiero wówczas można poznać całokształt finansowania kampanii.
Przepisy karne
Kodeks wyborczy określa dość dużo działań niezgodnych z prawem, podlegających karze grzywny czy też pozbawienia wolności.
W zakresie agitacji wyborczej przytoczę tylko kilka przykładowych pozycji.
- udzielanie komitetowi wyborczemu korzyści niepieniężnej innej niż dozwolone świadczenia nieodpłatne: kara grzywny od 1 do 100 tys. zł
- prowadzenie agitacji wyborczej w urzędach administracji samorządowej, sądów, na terenie budynku, gdzie jest lokal wyborczy: kara grzywny
- brak wyraźnego oznaczenia komitetu wyborczego w materiałach wyborczych: kara grzywny
- organizowania w związku z wyborami loterii fantowych czy gier losowych z nagrodami o wartości wyższej niż zwyczajowe gadżety reklamowe: kara grzywny od 5 do 50 tys. zł
- organizowanie zbiórki publicznej na cele kampanii wyborczej: kara grzywny od 1 do 100 tys. zł.
Tekst: Grzegorz Krakowiak
Foto: Grzegorz Krakowiak